Voetballer - Kroati‘ë

Kroatië

Het nationale voetbalelftal van Kroatië vertegenwoordigt Kroatië in internationale voetbalwedstrijden en staat onder toezicht van de Kroatische Voetbalbond (HNS). De ploeg werd door zowel de FIFA als de UEFA erkend na de ontbinding van Joegoslavië. De ploegen waren actief tijdens perioden van politieke onrust en vertegenwoordigden soevereine entiteiten zoals de Banovina van Kroatië van 1939 tot 1941 of de Onafhankelijke Staat Kroatië van 1941 tot 1944.

Het huidige team speelt sinds 1994 competitiewedstrijden, te beginnen met de kwalificatiecampagne voor de UEFA Euro 1996. In 1998 namen ze deel aan hun eerste FIFA Wereldkampioenschap, eindigden als derde en leverden de topscorer van het toernooi, Davor Šuker. Twintig jaar later bereikte Kroatië de Wereldbekerfinale van 2018, met Luka Modrić, de beste speler van het toernooi. Het is een van de jongste nationale teams (sinds de oprichting) dat de knock-outfase van een groot toernooi heeft bereikt en het jongste team dat in de top 10 van de FIFA-wereldranglijst staat.

Naast andere bijnamen wordt het team in de volksmond ook wel de Vatreni (Blazers) of de Kockasti (De Geruiten) genoemd. In de Italiaanssprekende landen staat het team bekend als Il furioso incendio (Het laaiende vuur). Sinds het land in aanmerking kwam voor deelname aan de competitie, heeft Kroatië zich slechts voor twee grote toernooien niet weten te kwalificeren: het UEFA Euro 2000 en het FIFA Wereldkampioenschap 2010. Hun grootste nederlaag kwam in de 2018-19 Nations League met een 0-6 verlies tegen Spanje, terwijl hun hoogst-scorende overwinning een 10-0 vriendschappelijke overwinning op San Marino in 2016 was. Het team heeft verschillende rivaliteiten ontwikkeld, zoals de Derby Adriatico met Italië of de politiek geladen rivaliteit met Servië, die beide hebben geleid tot ontwrichtende wedstrijden.

Het team vertegenwoordigt het op één na kleinste land qua inwonertal en landmassa dat een WK-finale heeft bereikt, achter respectievelijk Uruguay en Nederland. Op grote toernooien is Kroatië mede recordhouder van de langste periode tussen het ene doelpunt en het andere van een speler (2002-2014), de meeste gespeelde penalty shoot-outs (2), de meeste gespeelde extra tijd periodes (3) en de meeste strafschoppen gered in een wedstrijd (3). Ze zijn ook een van de drie teams - samen met Colombia en Frankrijk - die meer dan eens tot FIFA Beste Balman van het Jaar zijn uitgeroepen: in 1994 en 1998 wonnen ze de prijs. Bij de toelating tot de FIFA stond Kroatië op de 125e plaats van de wereldranglijst; na de wereldbekercampagne van 1998 steeg de ploeg naar de derde plaats op de ranglijst, waardoor het de meest wisselvallige ploeg in de geschiedenis van de FIFA-ranglijst werd.

Voor de onafhankelijkheid

Kroatische voetballers speelden voor de nationale ploegen van het Koninkrijk Joegoslavië (1919-39) en de Socialistische Federale Republiek Joegoslavië (1945-92).

Officiële formatie

Een Joegoslavisch team om een Kroatisch contingent op te stellen speelde tegen de Faeröer op 16 mei 1991, dagen voor het Kroatische onafhankelijkheidsreferendum. Een onofficieel Kroatisch team was al eerder gevormd en speelde de eerste moderne interland van het team, tegen de Verenigde Staten op 17 oktober 1990 in het Maksimir Stadion. De wedstrijd, die door Kroatië met 2-1 werd gewonnen, was een van de drie wedstrijden die onder interim-manager Dražan Jerković werden gespeeld. De wedstrijd tegen de Amerikanen markeerde ook de introductie van het nationale shirt van Kroatië, geïnspireerd op het geblokte ontwerp van het wapen van het land. Hoewel Kroatië officieel nog deel uitmaakte van Joegoslavië tot de onafhankelijkheidsverklaring op 8 oktober 1991, fungeerde dit team al als de facto nationale ploeg. Kroatië won nog twee vriendschappelijke wedstrijden onder Jerković, tegen Roemenië in december 1990 en Slovenië in juni 1991.

Op 3 juli 1992 werd Kroatië opnieuw toegelaten tot de FIFA en speelde het zijn eerste officiële wedstrijden in het moderne tijdperk tegen Australië in Melbourne, Adelaide en Sydney. Dit team werd geleid door Stanko Poklepović als onderdeel van een internationale tentoonstellingstournee; in april 1993 werd Vlatko Marković aangesteld als manager. Kroatië werd uiteindelijk toegelaten tot de UEFA in juni 1993, wat te laat was voor de nationale ploeg om deel te nemen aan de FIFA Wereldbeker kwalificatie van 1994, omdat deze al het jaar daarvoor waren begonnen. Marković leidde het team slechts in één wedstrijd, een thuisoverwinning tegen Oekraïne in juni 1993, voordat hij in februari 1994 werd ontslagen en de volgende maand werd vervangen door Miroslav Blažević. De prestaties van het team vóór de officiële onafhankelijkheid van Kroatië werden niet geregistreerd door de FIFA, zodat ze op de wereldranglijst op de 125ste plaats stonden. Blažević leidde de kwalificatiecampagne van Kroatië voor Euro 1996, die begon met de eerste overwinning van het land na de onafhankelijkheid, een 2-0 overwinning op Estland op 4 september 1994. Hun eerste nederlaag in competitieverband kwam op 11 juni 1995 in een 1-0 nederlaag tegen Oekraïne tijdens dezelfde kwalificatiecampagne. Ze eindigden uiteindelijk als eerste in hun kwalificatiegroep en wonnen FIFA's 1994 Best Mover of the Year award toen ze aan het eind van het jaar opklommen naar 62e op de ranglijst.

Blažević periode (1994-1999)

Goran Vlaović scoorde het eerste doelpunt van het team op een groot toernooi, een late winnaar tegen Turkije op de City Ground in Nottingham in hun eerste groepswedstrijd op het Euro 1996. Na hun openingsoverwinning versloeg Kroatië regerend kampioen Denemarken met 3-0 en verloor daarna in hun laatste groepswedstrijd tegen Portugal met dezelfde score. Kroatië ging door naar de knock-out fase en werd in de kwartfinale met 1-2 verslagen door Duitsland.

Blažević bleef Kroatië leiden in de 1998 Wereldbeker kwalificatiecampagne die eindigde na een geaggregeerde overwinning tegen Oekraïne in de twee-legged play-off. In de groepsfase van het Wereldkampioenschap versloeg Kroatië Jamaica, Japan en verloor van Argentinië alvorens Roemenië te verslaan om een kwartfinale te bereiken tegen Duitsland. Kroatië won met 3-0 door doelpunten van Robert Jarni, Goran Vlaović en Davor Šuker, allemaal nadat Christian Wörns uit het veld was gestuurd. Kroatië stond vervolgens tegenover het gastland Frankrijk in de halve finale. Na een doelpuntloze eerste helft nam Kroatië de leiding, maar kreeg twee doelpunten tegen van verdediger Lilian Thuram en verloor met 1-2. In de derde finalewedstrijd versloeg Kroatië Nederland met 2-1, waarbij Davor Šuker de Gouden Loper won voor het maken van de meeste doelpunten van het toernooi met zes doelpunten in zeven wedstrijden. De debuutprestatie van Kroatië in 1998 evenaart de derde plaats van Portugal op het WK 1966 en als gevolg daarvan steeg Kroatië naar nummer drie op de FIFA-wereldranglijst van januari 1999, hun hoogste plaats tot op heden. Het team van de jaren '90 werd de "gouden generatie" genoemd. Een deel van deze ploeg (Jarni, Štimac, Boban, Prosinečki en Šuker) won eerder het FIFA Wereld Jeugd Kampioenschap van 1987 met het Joegoslavië onder-20 team.

De kwalificatiecampagne van Kroatië voor Euro 2000 eindigde als derde in hun kwalificatiegroep achter FR Joegoslavië en de Republiek Ierland. Beide wedstrijden tegen aartsrivalen FR Joegoslavië (de staat die later werd omgedoopt tot Servië en Montenegro) eindigden in remises, waardoor Kroatië zich niet voor het toernooi kon kwalificeren.

Jozić, Barić en Kranjčar periodes (2000-2006)

Blažević nam in oktober 2000 ontslag na de gelijke spelen tegen België en Schotland in de eerste twee wedstrijden van de WK-kwalificatie 2002. Zijn opvolger aan het roer van de ploeg was Mirko Jozić. Kroatië bleef ongeslagen tijdens de rest van de kwalificatiewedstrijden. Ze openden hun WK-campagne 2002 met een nipt verlies tegen Mexico voordat ze in de volgende wedstrijd een 2-1 overwinning boekten op Italië. Ze verloren hun laatste groepswedstrijd van Ecuador en werden uitgeschakeld. Jozić nam ontslag en werd in juli 2002 vervangen door Otto Barić, de eerste manager van het team die buiten de Balkan geboren was.

Tijdens Barić' ambtstermijn werden de meeste overgebleven spelers van de "gouden generatie" geleidelijk vervangen door jongere spelers in de loop van de kwalificatiewedstrijden voor Euro 2004. Kroatië kwalificeerde zich voor het toernooi met een play-off overwinning tegen Slovenië, 2-1 na het beslissende doelpunt van Dado Pršo in de tweede ronde. Op het eindtoernooi in Portugal speelde Kroatië 0-0 gelijk met Zwitserland en 2-2 met Frankrijk, maar verloor met 2-4 van Engeland en werd opnieuw uitgeschakeld in de groepsfase. Barić's tweejarige contract eindigde in juni 2004 en werd niet verlengd. Voormalig Kroatisch international Zlatko Kranjčar, die in juli 2004 werd aangesteld om Barić op te volgen, leidde de ploeg door de WK-kwalificatiewedstrijden van 2006 zonder ook maar één wedstrijd te verliezen en eindigde in de groep vóór Zweden en Bulgarije. Lokale media beschuldigden hem van nepotisme omdat hij zijn zoon Niko Kranjčar voor de selectie had geselecteerd. Op het WK 2006 verloor Kroatië de openingswedstrijd van Brazilië en speelde het 0-0 tegen Japan nadat Darijo Srna in de eerste helft een penalty had gemist. Een 2-2 gelijkspel tegen Australië, waarbij drie spelers uit het veld werden gestuurd, bevestigde de exit van Kroatië in de groepsfase. De wedstrijd bevatte een fout van scheidsrechter Graham Poll, die drie gele kaarten gaf aan de Kroatische verdediger Josip Šimunić, en hem niet wegstuurde na zijn tweede overtreding. Hij verklaarde later dat hij Šimunić voor een Australische speler aanzag vanwege zijn Australische accent. Poll werd bekritiseerd voor het verliezen van controle over de wedstrijd en trok zich daarna terug als scheidsrechter.

Bilić-periode (2006-2012)

In juli 2006 verving de Kroatische voetbalbond Kranjčar door Slaven Bilić. 

Op het Europees Kampioenschap 2008 versloegen ze Oostenrijk, Duitsland en Polen in de groepsfase om de kwartfinales te bereiken met maximale groepspunten voor de eerste keer in hun toernooi-geschiedenis. Niko Kovač bleef aanvoerder van het team op wat naar verwachting zijn laatste internationale toernooi zou worden, behalve in de laatste groepswedstrijd toen Dario Šimić tijdelijk de aanvoerdersarmband droeg. Kroatië's campagne eindigde toen ze een strafschoppenserie verloren van Turkije, waarbij Luka Modrić, Mladen Petrić en Ivan Rakitić allen hun strafschoppen misten. Kroatië verliet het toernooi met records voor minste tegendoelpunten (2), minste verloren wedstrijden (0), en vroegste doelpunt (in de vierde minuut van hun openingswedstrijd tegen Oostenrijk; dit was ook de allereerste succesvolle penalty op het Europees Kampioenschap Finale).

Op Euro 2012 opende Kroatië zijn campagne met een 3-1 overwinning op de Republiek Ierland, waarin aanvaller Mario Mandžukić tweemaal scoorde. Mandžukić zette zijn rentree op het toernooi voort met een gelijkmaker in het 1-1 gelijkspel tegen Italië. Kroatië verlaat het toernooi opnieuw in de groepsfase na een 0-1 nederlaag tegen Spanje. 

Štimac, Kovač en Čačić periodes (2012-2017)

Na Bilić werd voormalig speler en pundit Igor Štimac aangesteld als manager van de nationale ploeg. Davor Šuker, topscorer aller tijden van Kroatië, werd ook voorzitter van de Kroatische voetbalbond nadat de dood van Vlatko Marković een einde maakte aan een ambtstermijn van 14 jaar. Na een jaar van zijn aanstelling werd Štimac vervangen door voormalig aanvoerder Niko Kovač. Op het WK2014 werd Kroatië geloot met gastland Brazilië, Mexico en Kameroen, maar kwam niet verder uit de groep doordat ze in hun laatste wedstrijd met 3-1 verloren van Mexico.

Op Euro 2016 werd Kroatië ingedeeld in Groep D met Turkije, Tsjechië en titelverdediger Spanje. Kroatië werd in de tweede ronde uitgeschakeld. Na de Euro 2016-campagne kondigde Darijo Srna zijn afscheid aan van het internationale voetbal, na een recordaantal van 134 optredens voor de nationale ploeg. Luka Modrić werd aangekondigd als zijn opvolger voor teamcaptain.

De periode van Dalić (sinds 2017)

Kroatië was ongeslagen voor de eerste ronde van 2018 WK-kwalificatiewedstrijden. De daaropvolgende opeenvolgende nederlagen tegen IJsland en Turkije en een gelijkspel tegen Finland veroorzaakten een publieke verontwaardiging tegen manager Čačić. Hij werd vervangen door Zlatko Dalić, die de ploeg naar een 2-0 overwinning leidde tegen Oekraïne in Kiev, waardoor een plaats in de play-off ronde tegen Griekenland werd veiliggesteld. Kroatië plaatste zich voor het Wereldkampioenschap 2018 door Griekenland met 4-1 te verslaan, waarbij alle doelpunten in de eerste ronde in Zagreb vielen.

In de aanloop naar het WK bestempelde onder meer The Guardian de selectie van 2017-18 als de tweede "gouden generatie" van Kroatië. Spelers trokken vergelijkingen met hun tegenhangers uit 1998. Kroatië begon zijn WK-campagne met een 2-0 overwinning op Nigeria. De daaropvolgende 3-0 overwinning op Argentinië betekende dat Vedran Ćorluka zijn 100ste cap voor Kroatië verdiende. Kroatië versloeg vervolgens IJsland om de groep aan te voeren, wat hun beste prestatie ooit in de groepsfase van het Wereldkampioenschap betekende.

Tegen Denemarken in de ronde van 16, zegevierde Kroatië in een penalty shoot-out nadat doelman Danijel Subašić drie penalty's had gered, een evenaring van het record voor meeste geredde penalty's in een wedstrijd. Dit was de eerste succesvolle strafschoppenserie van het team ooit. In de kwartfinales speelde Kroatië met 2-2 gelijk tegen het gastland Rusland en drong door na opnieuw een strafschoppenserie. Dit maakte hen het eerste team sinds 1990 dat twee opeenvolgende penalty shoot-outs won op het Wereldkampioenschap. In de halve finale, tegen Engeland, maakte Kroatië voor de derde keer op rij een gelijkmaker in de extra tijd, waarmee het een record vestigde voor de meeste extra tijd wedstrijden op het toernooi. Mario Mandžukić scoorde uiteindelijk en Kroatië won met 2-1, waardoor ze het op één na kleinste land waren dat een WK-finale bereikte (na Uruguay in 1930). Kroatië verloor de finale met 4-2 van Frankrijk waar een vrije trap werd toegekend aan Frankrijk voor een mogelijke duik van Antoine Griezmann en een penalty later in de wedstrijd toegekend door de video-assistent scheidsrechter (VAR) voor een handsbal van Ivan Perišić. Na afloop van de wedstrijd werd Luka Modrić de eerste Kroaat die de Gouden Bal voor beste speler van het toernooi won. De Kroatische spelers werden bij hun thuiskomst in de hoofdstad Zagreb verwelkomd door naar schatting een half miljoen mensen.

Op 23 januari 2018 werd Kroatië geloot om tegen Engeland en Spanje te spelen in de League A van inaugurele editie van de UEFA Nations League. Op 11 september 2018 verloor Kroatië in hun eerste Nations League-wedstrijd met 6-0 uit bij Spanje, waarbij het resultaat het recordverlies van Kroatië werd. Kroatië speelde thuis met 0-0 gelijk tegen Engeland. De wedstrijd werd achter gesloten deuren gespeeld vanwege een straf van de UEFA. In de volgende wedstrijd tegen Spanje won Kroatië thuis met 3-2 door een doelpunt in de blessuretijd. Door een 2-1 uitnederlaag tegen Engeland plaatste Kroatië zich als laatste in de groep en degradeerde het naar League B van de volgende editie van het toernooi.

Op 2 december 2018 werd de loting voor de Euro 2020-kwalificatiewedstrijden gehouden in Dublin, Ierland. Kroatië was de geplaatste ploeg van de Groep E en werd gegroepeerd met Wales, Slowakije, Hongarije en Azerbeidzjan. Kroatië begon hun kwalificatiecampagne met een nipte overwinning op 21 maart tegen Azerbeidzjan en een nipte nederlaag op 24 maart tegen Hongarije. Hoewel ze punten lieten liggen door gelijk te spelen met Azerbeidzjan en Wales uit, slaagde Kroatië er voor het eerst sinds de kwalificatie voor Euro 2008 in om bovenaan hun kwalificatiegroep te eindigen. Door de COVID-19 pandemie werd het Euro 2020 een jaar uitgesteld.

Door een regelwijziging in de Nations League ontliep Kroatië degradatie en bleef het in League A, waar het in dezelfde groep werd ingedeeld met Portugal, Frankrijk en Zweden. Kroatië verloor alle wedstrijden thuis, behalve die tegen Zweden, en kreeg meer tegendoelpunten dan enig ander team in de Nations League (behalve IJsland), maar ontkwam opnieuw aan degradatie naar League B door een beter doelsaldo dan het als laatste geplaatste Zweden. Door slechts twee van de acht wedstrijden in 2020 te winnen, behaalde Kroatië hun slechtste jaarresultaat in hun geschiedenis.

Kroatië verloor zijn eerste WK-kwalificatiewedstrijd met 1-0 van Slovenië en schraapte Cyprus en Malta respectievelijk met 1-0 en 3-0 voorbij. Dalić legde daarna een verklaring af over het gebrek aan teamgeest bij de spelers en beloofde deze te herstellen voor het begin van Euro 2020. Kroatië slaagde er niet in om te winnen in een van hun vriendschappelijke wedstrijden voor het toernooi tegen Armenië en België, met respectievelijk een 1-1 gelijkspel en een 1-0 verlies. Op het Euro 2020 werd Kroatië ingedeeld in Groep D met Engeland, Tsjechië en de play-off winnaar C (wat later Schotland bleek te zijn). Kroatië eindigde als tweede in hun groep, met een 1-0 verlies tegen Engeland, een 1-1 gelijkspel met Tsjechië en een 3-1 overwinning op Schotland. Zij gingen door naar de ronde van 16, waar zij van Spanje verloren met 5-3 na extra tijd. Na slechte prestaties voor en tijdens het toernooi, werd Dalić - samen met een aantal spelers - zwaar bekritiseerd door het Kroatische publiek en opgeroepen om af te treden. Tijdens de rest van de kwalificatie voor het Wereldkampioenschap ververste Dalić het elftal door een aantal jongere debutanten te introduceren. Kroatië eindigde de kwalificatie ongeslagen, met alleen puntenverlies door een 0-0 gelijkspel met Rusland uit en een 2-2 gelijkspel met Slowakije thuis. De succesvolle campagne maakte Dalić de eerste coach in de geschiedenis van de nationale ploeg die hen voor drie grote toernooien wist te kwalificeren.

Kits

Het moderne shirt van Kroatië werd in 1990 ontworpen door Miroslav Šutej, die ook de vlag, het wapenschild en de bankbiljetten van het land ontwierp. Het rood-witte motief is gebaseerd op het Kroatische dambord (šahovnica) dat al sinds de Middeleeuwen wordt gebruikt om Kroaten voor te stellen. Hoewel er sinds de oorspronkelijke uitgave variaties zijn aangebracht door de fabrikanten van de uitrusting, is het ontwerp van het shirt door de jaren heen consistent gebleven en heeft het als blauwdruk gediend voor enkele andere Kroatische nationale sportteams en entiteiten. De typische combinatie bestaat uit rood-wit geblokte shirts, witte shorts en blauwe sokken, die de driekleur van de vlag van het land weerspiegelen.

De uittenues van de ploeg waren een tijd lang volledig blauw, met de rood-witte ruitjes als versiering. Kroatië is overgeschakeld op het gebruik van donkerdere uittenues, zoals het donker marine-zwart geblokte ontwerp dat prominent aanwezig was in de WK-campagne van 2018. De Vatreni zijn vaak verplicht om hun uittenues te gebruiken, zelfs als ze thuis spelen of als de aangewezen "thuisploeg" op neutrale locaties, omdat teams die ook een rood-wit kleurenschema gebruiken vaak een rode thuisset en een witte uittenue gebruiken of vice versa. Aangezien beide tenues in strijd zijn met de chequers van Kroatië, is het vaak nodig geweest de uit tenues te gebruiken.

Rivaliteit

Wedstrijden tussen Kroatië en Italië staan bekend als de Derby Adriatico of Adriatische Derby genoemd naar de Adriatische Zee die de twee naties scheidt. Deze rivaliteit kan worden verward met de gelijknamige Adriatische derby tussen de Kroatische clubs Hajduk en Rijeka. Kroatië heeft sinds 1942 niet meer verloren tegen Italië, waarbij de meeste wedstrijden gespeeld werden in kwalificaties en op toernooien. Tijdens de kwalificatiefase voor Euro 2016 speelden Kroatië en Italië twee keer tegen elkaar, beide keren gelijk. Beide wedstrijden werden ontsierd door problemen met het publiek als gevolg van fakkels die op het veld werden gegooid, wat ook gebeurde toen de twee teams elkaar ontmoetten op het Europees Kampioenschap van 2012. Op het WK van 2002 kwam Kroatië in een andere wedstrijd van een achterstand om Italië met 2-1 te verslaan, nadat twee Italiaanse doelpunten waren afgekeurd. Vanaf juli 2018 hebben de twee landen negen keer gespeeld: Kroatië heeft drie keer gewonnen, Italië heeft één keer gewonnen, en vijf keer gelijkgespeeld.

Kroatië - Servië: Voortkomend uit de Kroatische Onafhankelijkheidsoorlog, hebben Kroatië en Servië een politiek geladen voetbalrivaliteit ontwikkeld die door één wordt beschreven als een van de "felste rivaliteiten in de wereld". Supporters van beide nationale teams kwamen voor het eerst met elkaar in botsing tijdens de opstand tussen Dinam en Rode Ster, omdat beide clubs destijds werden gezien als symbolen van de nationale identiteit. Sinds het uiteenvallen van Joegoslavië zijn beide landen hun nationale elftallen blijven gebruiken om hun nationale identiteit te doen gelden. Kroatië en Servië speelden voor het eerst tegen elkaar tijdens de kwalificatie voor Euro 2000. Beide wedstrijden eindigden in een gelijkspel en leidden tot geweld onder supporters en spelers. Sindsdien hebben de twee teams elkaar tweemaal ontmoet in de kwalificatie voor het Wereldkampioenschap, waarbij Kroatië met 2-0 won in Zagreb en de uitwedstrijd eindigde in een gelijkspel nadat Josip Šimunić en Nemanja Matić uit het veld waren gestuurd. Deze wedstrijden werden gespeeld zonder uitsupporters en met extra beveiliging om problemen met het publiek te voorkomen.