Voetballer - Turkije

Turkije

Het nationale voetbalelftal van Turkije (Turks: Türkiye millî futbol takımı) is het vertegenwoordigende voetbalelftal van Turkije en staat onder auspiciën van de Turkse Voetbalbond; het is sinds 1962 aangesloten bij de UEFA.

Het kwalificeerde zich voor drie edities van het Wereldkampioenschap (1950, 1954 en 2002), hoewel het aan twee edities van het toernooi deelnam omdat het zich in 1950 terugtrok voor het begin van de eindfase. Op de wereldbeker was zijn beste resultaat de derde plaats in 2002. Het heeft zich ook gekwalificeerd voor vijf edities van het Europees kampioenschap voetbal (1996, 2000, 2008, 2016 en 2020), een toernooi waarin het in 2008 de halve finales bereikte. Het telt ook één deelname aan de Confederations Cup, waar het in 2003 als derde eindigde.

Op de FIFA-ranglijst is de beste plaats van Turkije de 10e in juni 2004, de slechtste de 208e in oktober 1993. De ploeg verscheen voor het eerst in de top 10 van de ranglijst na haar prestatie op het WK Zuid-Korea-Japan in 2002. Het neemt de 39e plaats in op de ranglijst.

Van het begin tot 1960

Het Turkse nationale elftal maakte zijn debuut in oktober 1923, met een gelijkspel in een vriendschappelijke wedstrijd tegen Roemenië (2-2).

Na zich wegens financiële problemen te hebben teruggetrokken uit de Wereldbeker van 1950, kwalificeerden zij zich voor de Wereldbeker van 1954 door Spanje in drie wedstrijden uit te schakelen: na de eerste ronde met 4-1 te hebben verloren en de return met 1-0 te hebben gewonnen, eindigde de 'beslissende wedstrijd' in 2-2 (een stand die in de extra tijd niet meer veranderde), maar de Turken waren door de loting bevoordeeld. Het werd gemaakt door de toen 13-jarige Franco Gemma, een Romeinse jongen die de geschiedenis is ingegaan voor het gebaar. De Turken kwamen in de eindfase niet verder dan de groepsfase, door twee nederlagen tegen West-Duitsland (4-1 in de groep en 7-2 in de play-off) en de onvoldoende 7-0 nederlaag tegen Zuid-Korea in de groep.

Opmerkelijk was de 3-1 overwinning in de vriendschappelijke wedstrijd van 1956 in Istanbul tegen het sterke Hongarije, de regerende vice-wereldkampioenen.

Van 1960 tot 1990

De deelname van Turkije aan de Wereldbeker van 1954 zou lange tijd een op zichzelf staand geval blijven. In de jaren zestig miste Turkije de grote interlands (Wereldbeker en Europees Kampioenschap), terwijl de situatie in de jaren zeventig verbeterde: de Turken slaagden er niet in zich te kwalificeren voor het Europees Kampioenschap van 1972 en het Europees Kampioenschap van 1976 met één punt, terwijl ze in de kwalificatieronde voor het Wereldkampioenschap van 1974 als tweede eindigden, gelijk met Zwitserland en vier punten achter Italië. De jaren '80 waren gierig met tevredenheid.

Sinds 1990

Turkije was al dicht bij kwalificatie voor het Wereldkampioenschap 1990, dat het miste door de laatste wedstrijd van de voorronde niet thuis te spelen tegen de Sovjet-Unie (die de Turken voorging in het klassement samen met Oostenrijk), en profiteerde in de jaren daarna van de generatie talent die de finale haalde van de Middellandse-Zeespelen van 1991, die ze verloren van Griekenland. Deze periode markeerde een keerpunt in de geschiedenis van het Turkse voetbal.

De nationale ploeg werd voor een periode van drie jaar (mei 1990 tot 1993) gecoacht door de Duitser Sepp Piontek. Daarna keerden zij terug op het internationale toneel voor het Europees Kampioenschap van 1996, waarvoor zij zich onder Fatih Terim kwalificeerden voor de eindfase, dankzij hun tweede plaats in de door Zwitserland gewonnen groep en een zeer positief record, met slechts één nederlaag in acht groepswedstrijden, waarin zij erin slaagden Zwitserland en Zweden te verslaan. De Turken waren de eersten die zich voor het toernooi kwalificeerden nadat gastland Engeland automatisch was toegelaten. De reis van Terim naar Engeland eindigde echter al na de eerste fase, door drie nederlagen in evenveel wedstrijden, tegen Kroatië (1-0), Portugal (1-0) en Denemarken (3-0). Tijdens de WK-kwalificatie van 1998 eindigden de Turken echter als derde in hun groep, voorafgegaan door Nederland en België.

Turkije verscheen opnieuw op het internationale toneel in de slotfase van het Europees kampioenschap 2000, waartoe het toegang kreeg na het winnen van de play-off tegen Ierland dankzij de regel van de uitdoelpunten (1-1 uit en 0-0 thuis). Het door Mustafa Denizli gecoachte team was namelijk als tweede geëindigd in de door Duitsland gewonnen eliminatieronde. In België en Nederland, in een moeilijke groep, werd het rood-witte team bij hun debuut verslagen door Italië (2-1; Okan Buruk scoorde het eerste Turkse doelpunt in de slotfase van een Europees kampioenschap), speelde gelijk tegen Zweden (0-0) en versloeg België (2-0, twee doelpunten van Hakan Şükür), waardoor ze zich plaatsten voor de kwartfinales, waar ze werden uitgeschakeld omdat ze met 2-0 werden verslagen door Portugal.

Ze deden het nog beter op het WK 2002, dat begon met een verlies tegen het hooggeplaatste Brazilië: de wedstrijd leidde tot de diskwalificatie van Rivaldo voor het veinzen van een overtreding die hij nooit beging. De vier punten die in de resterende twee wedstrijden werden verzameld, waren voor de ploeg van Şenol Güneş genoeg om de knock-outfase in te gaan, waarin Turkije in volgorde gastland Japan en verrassing Senegal uitschakelde. De droom om de finale te halen werd door Brazilië weer tenietgedaan, maar de bronzen medaille ontging hen niet: in de finale om de derde plaats, die met 3-2 werd gewonnen van de Zuid-Koreanen, ook het gastland, scoorde Hakan Şükür al na 11 seconden het snelste doelpunt uit de WK-geschiedenis. In november van datzelfde jaar speelde Turkije in een vriendschappelijke wedstrijd met 1-1 gelijk tegen Italië. Een identieke score zou vier jaar later worden opgetekend, opnieuw in een vriendschappelijke wedstrijd, maar tegen een ploeg, de Azzurri, die kort daarvoor wereldkampioen was geworden.

In 2003 werd Turkije toegelaten tot de Confederations Cup in Frankrijk nadat Duitsland, Italië en Spanje zich hadden teruggetrokken. Na de groepsfase te hebben doorstaan (overwinning tegen de Verenigde Staten, nederlaag tegen Kameroen en een gelijkspel tegen Brazilië waardoor de Zuid-Amerikanen werden uitgeschakeld), verloren de Turken de halve finale tegen Frankrijk en wonnen ze de finale om de derde plaats tegen Colombia. Met drie doelpunten en een assist in het toernooi, kwam Tuncay Şanlı op de voorgrond.

Nadat Turkije er niet in was geslaagd zich te kwalificeren voor het Europees kampioenschap van 2004, maakte het land een ingrijpende generatiewissel door, maar slaagde er niet in de finale in Duitsland 2006 te halen via de play-off, die Zwitserland beloonde.

Turkije keerde terug op het internationale toneel tijdens het Europees kampioenschap van 2008, waar het zijn beste resultaat in de competitie behaalde, met het bereiken van de halve finales. De Turken, die in de openingswedstrijd werden verslagen door Portugal (2-0), eindigden in de groep dankzij twee gedenkwaardige comebacks, tegen Zwitserland (2-1) en Tsjechië (3-2). Drie van deze vijf Turkse doelpunten werden gescoord vanaf de 88e minuut. In de kwartfinales werd het vijandige Kroatië op strafschoppen met 3-1 verslagen (1-1 na extra tijd): vanaf de strafschopstip zetten de Turken alle drie de schoten in doelpunten om, terwijl de Kroaten drie van de vier pogingen onbenut lieten. De halve finale tegen Duitsland bleek erg close te zijn. Turkije nam de leiding, maar werd al snel in de eerste helft ingehaald en hoewel het vier minuten voor het einde van de wedstrijd nog gelijk wist te maken, werd het in de 90e minuut 3-2, waardoor het land werd uitgeschakeld en de competitie eindigde op de derde plaats, gelijk met Rusland.

Na zich in de daaropvolgende periode niet te hebben geplaatst voor twee WK's en nog een EK, plaatste de Turkse nationale ploeg zich voor het EK 2016 door in de kwalificaties de favoriet Nederland uit te schakelen. De roodwitten, die in de groep met Spanje, Kroatië en Tsjechië waren ingedeeld, leden een 1-0 nederlaag tegen de Kroaten en een 3-0 nederlaag tegen de Spanjaarden, maar slaagden er toch in de derde plaats in de groep te bemachtigen nadat zij in de laatste wedstrijd de Tsjechen met 2-0 hadden verslagen. De overwinning tegen de Tsjechen was echter nutteloos voor de ploeg om door te gaan naar de ronde, omdat de ploeg, samen met Albanië, één van de twee slechtste nummers drie was en daarom in de eerste ronde werd uitgeschakeld.

Het land plaatste zich niet voor het WK voetbal in Rusland 2018 en eindigde als vierde in de groep van zes, achter IJsland, Kroatië en Oekraïne. Het werd later ingedeeld in een minigroep van de B League van de UEFA Nations League 2018-2019 met Zweden en Rusland. Zij eindigden op de laatste plaats, met één overwinning en drie nederlagen, en degradeerden daardoor naar Liga C, maar werden opnieuw gepromoveerd naar Liga B als gevolg van een regelwijziging, die voorzag in een verhoging van het aantal deelnemers.

Onder leiding van de teruggekeerde Şenol Güneş, die het team opnieuw opbouwde met een focus op de jeugd en alleen veteranen Burak Yılmaz en Emre Belözoğlu, kwalificeerde Turkije zich voor het Europees Kampioenschap 2020 dankzij hun tweede plaats in de door Frankrijk gewonnen eliminatieronde: ze verloren slechts één van hun tien wedstrijden en waren ongeslagen in de twee wedstrijden tegen de Fransen (met 2-0 verslagen in Konya en gelijkspel in Parijs). De weg van de Anatoliërs naar de eindfase van het toernooi bleek echter desastreus, en werd gekenmerkt door drie nederlagen in drie wedstrijden: 3-0 tegen Italië, 2-0 tegen Wales en 3-1 tegen Zwitserland. Even slecht waren de prestaties in de UEFA Nations League 2020-2021: in de groep van de B-league met Hongarije, Servië en Rusland behaalden de Turken één overwinning, drie gelijke spelen en twee nederlagen, eindigden ze op de laatste plaats en degradeerden ze dus naar de League C.

In de WK-kwalificatie voor 2022 eindigde Turkije als tweede in de door Nederland gewonnen groep, slechts twee punten achter Oranje, met een record van zes overwinningen, drie gelijke spelen en één verliespartij. De ploeg, die was toegelaten tot de play-offs voor toegang tot Qatar 2022, werd in de halve finales uitgeschakeld door Portugal, dat in Porto met 3-1 zegevierde.

Rivaliteit

Turkije heeft verhitte rivaliteiten met Kroatië en Griekenland.

De eerste wedstrijd met Kroatië dateert uit de slotfase van het Europees kampioenschap van 1996, waarin Kroatië met 1-0 won in de debuutwedstrijd van beide partijen in het toernooi. Memorabel was de kwartfinale van het Europees kampioenschap 2008, die door Turkije op strafschoppen werd gewonnen na een 1-1 gelijkspel in de extra tijd. De twee nationale teams kwamen opnieuw tegenover elkaar te staan in de play-offs voor het Europees kampioenschap van 2012, waarbij Kroatië in Istanbul met 3-0 won en in de return thuis met 0-0 gelijkspeelde, waardoor de Turken werden uitgeschakeld en doorgingen naar de eindfase van de competitie. In 2016 stonden de twee teams tegenover elkaar in de slotfase van het Europees kampioenschap, in de openingswedstrijd van Groep D, die eindigde met een 1-0 overwinning voor de Kroaten. Drie maanden later stonden ze tegenover elkaar in hun eerste kwalificatiewedstrijd voor de wereldbeker van 2018, die in 1-1 eindigde. Een jaar later won Turkije thuis met 1-0 in de terugwedstrijd van de groep.

In de confrontatiebalans tussen Turkije en Griekenland gaan de Turken aan de leiding. Vanwege de geopolitieke spanningen tussen de twee naties, die hoofdzakelijk te wijten zijn aan het geschil over Cyprus, spanningen die vaak escaleerden in fanatieke incidenten, wordt deze rivaliteit vaak beschreven als een van de bitterste ter wereld.